Sprookjes lijken misschien eenvoudige kinderverhalen, maar hun impact gaat veel dieper dan louter vermaak. Al generaties lang bieden verhalen over heksen, magische sleutels en betoverde spiegels kinderen een manier om angsten, hoop en uitdagingen te verkennen die vaak te groot zijn om rechtstreeks te benoemen. Psychologen zoals Bruno Bettelheim (The Uses of Enchantment, 1976) toonden hoe kinderen hun innerlijke angsten en conflicten projecteren op deze verhalen. Recente studies in trauma-sensitieve praktijk benadrukken hoe verbeelding en verhalen bijdragen aan herstel (o.a. van der Kolk, 2014; Malchiodi, 2015).

Bij het werken met kwetsbare kinderen en jongeren kan het rechtstreeks bespreken van trauma onveilig of overweldigend aanvoelen. Sprookjes bieden een veilige afstand: een draak kan symbool staan voor gevaar, een donker bos voor onzekerheid, en een magisch hulpmiddel voor veerkracht. Deze symbolische lagen openen de deur naar gesprek, helpen jongeren hun gevoelens vorm te geven en stap voor stap opnieuw een gevoel van regie te vinden.

Van onderzoek naar praktijk: de poster Healing Fairytales

Om deze inzichten naar de praktijk te vertalen, ontwikkelden we de poster Healing Fairytales als onderdeel van onze trauma-sensitieve toolkit Omgaan met Trauma. Deze poster biedt een gestructureerde maar speelse manier om verhalen te gebruiken als instrument voor herstel.

Zo werkt het:

  1. Stap in de wereld van sprookjes – Samen verkennen we herkenbare symbolen en hoe die levensuitdagingen weerspiegelen. We kijken naar figuren en beelden uit sprookjes en hoe die verbonden zijn met grote gevoelens en uitdagingen in het dagelijks leven. Dit geeft kinderen een veilige manier om te reflecteren of ze gelijkaardige ervaringen hebben meegemaakt en hoe ze daarmee omgingen.
  2. Maak verbinding met de poster – Spelers kiezen illustraties zoals draken, bossen of magische tools en denken na over wat die bij hen oproepen. De tekeningen op de poster dienen als prikkels. Een draak, een bos of een magische sleutel kan kinderen helpen te delen wat er in hen omgaat, zelfs wanneer woorden moeilijk te vinden zijn.
  3. Gebruik de bladwijzer – Dit praktische vertelhulpmiddel helpt om een verhaal vorm te geven: kies een held, een vriend, een obstakel, een talent, een magisch hulpmiddel en een einde. Deze eenvoudige structuur geeft kinderen richting en controle over hun verhaal.
  4. Maak je eigen verhaal – Elk kind creëert een persoonlijk sprookje. Dit kan geschreven, met tekeningen of mondeling vertellen. Verhalen creëren in de taal van sprookjes bieden een veilige metafoor om emoties vorm te geven en eigen krachten te herkennen.
  5. Reflecteer samen – De groep bespreekt hoe verhalen bijdragen aan herstel, met nadruk op moed, creativiteit en hoop. Deze verhalen kunnen gedeeld worden in de groep (als iedereen zich daar comfortabel bij voelt) en er wordt gepraat over hoe storytelling hen kan ondersteunen in hun eigen leven. Deze gezamenlijke reflectie versterkt de verbondenheid en herinnert hen eraan dat ze er niet alleen voor staan.

Door met metaforen te werken, krijgen kinderen genoeg afstand om zich veilig te voelen, terwijl ze toch emoties verkennen en wegen naar veerkracht ontdekken.

Leer hoe je de toolkit gebruikt

De poster Healing Fairytales is slechts één van de tien praktische posters in onze Omgaan met Trauma toolkit. Om professionals te ondersteunen in het toepassen van deze tools, organiseren we een Open Vormingsdag: een ééndaagse training waar jeugdwerkers, leerkrachten en jeugdprofessionals praktisch leren werken met de posters en andere materialen uit de toolkit – op een veilige, creatieve en trauma-sensitieve manier.

👉 Meer weten? Ontdek de Omgaan met Trauma toolkit en schrijf je in voor onze volgende Open Vormingsdag op 10 oktober 2025 of koop de toolkit zelf.

‍

Bronnen
  • Bettelheim, B. (1976). The Uses of Enchantment: The Meaning and Importance of Fairy Tales. Vintage.
  • van der Kolk, B. (2014). The Body Keeps the Score: Brain, Mind, and Body in the Healing of Trauma. Viking.
  • Malchiodi, C. A. (2015). Creative Interventions with Traumatized Children. Guilford Press.
  • StreetSmart and MobileSchool.org: Facing Trauma Toolkit (https://www.street-smart.be/facing-trauma)

Deze toolkit werd medegefinancierd door de Europese Unie.